Verhalen/gedichten van
Bathmen (Battem)

In de schemer van mien denken
dwarrelt mangs een schimmig beeld.
’k Wil ’t griepen, veurdet ’t vot is,
deur de warkelijkheid verneeld.
’k Wil ’t bewaren in een deusie,
zo de-k ’t mangs bekieken kan,
as ’k de kronkels van het lèven
effies nit begriepen kan.
’t Is een beeld van eeuwigheid,
van ogenblik, een glinstering.
’t Is een beeld van depe stilte,
kringloop, een herinnering.

Gerrie van der Waarde - Nikkels                                 

'n Olde geschiedennisse deej zich joaren en joaren gelejen in Battum ofespöld mut hebben. As mien gro-va het neet eigens van de dokter zelven eheurd had, dan zo-j het neet gleuven. Mar verdomd het is woar gebeurd, zo woar a-k het zitte te skrieven. Mien va hef het ons vake veteld en zodoande bin ’k bange dat d'r onder de lèzers ook verskeien bint deej d'r wel is van eheurd ebt, mar toch lik het mien goed het gevalletjen op pampier vaste te leggen, want het zol anders zunde wèèn as het veur het noageslacht radikaal verloren zol goan.

Noe dan, op een goeien (of een kwoajen dag, zoa-j wilt) kwamp de olde dokter in Battum met zien rietuugjen van zekenbezeuk tuus, toewwe op het leitjen in de gank (want doar skreef de meid aItoos de boodskappen op, deej veur den dokter kwammen) het verzeuk las um derek noar enen Wilmink te kommen, deej ensteweg onder Colmschoate wonden, want dat de dochter Miene doar ongetrouwd en wel in 't kroambed lei.

Noe, de dokter d'r as de donder noar toa en toew het kindjen goed en wel ter wereld was ekommen en de baker d'r met an 't wassen was  en de dokter doande was zien jas weer an te trekken, toew vrieg e an Miene, dat e veur het breefken veur het Gemeentehuus toch wel wol weten, weej noe feitelijk de vader was. Noe, noa völle mattelen en trekken, kwamp het d'r dan eindelijk uut dat het ene Jannus van 't Knienenkempken was.

Wel potverdommiej, vleuken den dokter. Den verdomden snotneuze, nog hoaste neet dreuge achter de oren en noe al een kind. A-k dennend biej mien thuus kriege, noe mar dan za-k 'm de oren is wassen.

Mar goed. De dokter toag dan weer op huus an en doar vun e een berichjen op het leitjen of e as de donder noar de boerderieje van ene Willemsen onder Loo (dat was dan doar ensteweg tegen Holten an!) wol kommen, want dat Hennegien, de dochter, heel neet goed was. De dokter spannen drek weer in en koetsieren d'r zo rap as e kon noar toa en och heremientied, hetzelfde spul as deej mergen an ginne kaante van de gemeente.

Zukke deernties toch, de dokter had d'r met te doane. Zukke kukens, mopperen e toew 't e met de verlössinge gangs gonk. Dat zukke olders d'r toch neet meer denken op doat en dat jonge goedjen wat bèter biej huus en in de gaten holt. ’t Is ongelukkig. En weej is dan noe, a-k vroagen mag, de gelukkige vader van dit wicht?

Noe, eindelijk kwamp dan het hoge woord d'r uut: dat was dan Jannus van 't Knienenkempken!

WeI pottalderbastens, de dokter spronk van zien stoal op. Wat zeg iej mien noe? Jannus van 't Knienenkempken?

A-k deej snotterkeuker in de aande kriege, zo riep e, toew e weer in zien wagentjen stappen en op huus an gonk.

Noe, Jannus wier biej den dokter op het matjen eroapen, deej 'm ongezolten de kaste hef uutekeerd. Noar 't ze zeien mut de vonken d'r of espat wèèn. Foj, foj, wat was den olden dokter godsgruwelijk hellig.

In 't lesten riep e uut: Hoe is 't meugelijk, tweej op enen dag, eentjen onder Colmschoate en eentjen onder Holten, hoe kan 't bestoan? Dat kan toch neet!
Joa, dokter, dat kan tòch, zei toew Jannus heel bedaard: IK HEB EEN FIETSE !!!!!

Gait Jan Steen uut Battum; dialect van de omgeving van Deventer (Diepenveen, Bathmen)
Uit: Fillezofoaziejs, prakkezoaziejs en belèvenissen uut de joaren 1959-1974 (eigen beheer). p. 54

Meisje van Yde

Verworden tut een

verschrompeld

gedrocht

Grotten de ogen, de mond

een spelonk

Pronkstuk van 't museum

bezocht

deur duzenden

mensen, die zich vergaapt

an de eeuwige dode,

ooit een offer

veur goden?

Dreumen en wensen

verborgen in 't venne,

an gin mense

bekend

Geheim van

duustere tieden

blif daor waor

't heurt

Allene

't stoffelijk

umhulsel is

uut 't moeras

lös-escheurd

Gin ene zal 't weten

Gin ene zal

weten

van 't lèven van dit

wèzen

met dreumen en wensen,

nooit vermeld

Dit deerntie,

zestiene,

een strop

um de nekke

noe in een vitrine

tentoongesteld

Uut: Lief Dagbook, cd, IJsselacademie publ. nr. 187 (2006)

Herinnering

In de schemer van mien denken
dwarrelt mangs een schimmig beeld.
’k Wil ’t griepen, veurdet ’t vot is,
deur de warkelijkheid verneeld.

’k Wil ’t bewaren in een deusie,
zo de-k ’t mangs bekieken kan,
as ’k de kronkels van het lèven
effies nit begriepen kan.

’t Is een beeld van eeuwigheid,
van ogenblik, een glinstering.
’t Is een beeld van depe stilte,
kringloop, een herinnering.

Gerrie van der Waarde, Wesepe.

uut: Lief Dagbook .; een Luusterboek  Kampen; (IJsselacademie, 2006)

eerder gepubliceerd als "Tekst van de moand", oktober 2012

Klöösken trouwt zien lèven neet

Uit de Driemaandelijkse Bladen van 1915
De Driemaandelijksche Bladen werden vanaf 1902 uitgegeven door de Vereeniging tot onderzoek van Taal en volksleven vooral in het oosten van Nederland. Deze Vereeniging werd in die tijd opgericht met als doel vast te leggen wat de ouderen nog wisten van de oude tradities en verhalen.
In de vijftiende jaargang (1915) heeft Jac. Volkers uit Bathmen onder de titel “Volkskundig allerlei” een aantal opzegversjes en spreuken uit Bathmen opgeschreven. Sommige zijn nog steeds bekend, bijv. de versjes over Holle Bolle Gijs en Kortjakje. Maar er zijn er ook die nu in de vergetelheid zijn geraakt. Een daarvan is een rijm op een zekere Klöösken (Klaasje) die heel smerig, ‘voel’, is:

Klöösken trouwt zien lèven neet, Dät brech ’m in d’ellende .
Klöösken trouwt zien lèven neet, Dät brech ’m in ’t verdreet.
Trouwt e met ’n schonen, Dan blif e d’r vere vandaon,
Trouwt e met ’n voelen, Dan plakt e d’r tegenaan.

De laatste twee regels rijmen niet en kunnen ook niet rijmend gemaakt worden: ‘aan’ is in het Sallands nooit ‘aon’, maar ‘an’. Dit rijm, of in ieder geval de laatste paar regels, zal dus oorspronkelijk zijn geschreven in de standaardtaal, waarin ‘vandaan’ en ‘aan’ wèl rijmen.

Het komt vaker voor dat een opzegversje half Nederlands, half in de streektaal is.
Een voorbeeld is te vinden in hetzelfde artikel van Volkers, enkele regels boven het rijm over ‘voele Klaas’:

Als de boer het koren want (= het koren zeeft):

Recht hout, krom gebogen, Mensenvleis erom getogen
Schudden met de bokse, en dan giet ’t al weer.