Verhalen/gedichten van
Zwolle

't Was in viefenzestig toen ging  'k vake kuieren
met mien vrienden deur de straoten.
luusteren naor de it toptien
läkker in de veurjöörszunne.

Zaotes was 't altied luieren
of ie gongen met oew maoten
naor 't wiekgebouwgien film zien
veur twie stuvers: de dik en dunne.

Zonder meziek kan-k agèès niet lèven,
bin 'k as een skepien zonder kiele.
veur de meziek za-k alles gèven
want de meziek zit in mien ziele.

En soms dan was er ok een bentien
met vier stoere muzikanten
en wi'j stonnen der menig uurtien
in gedachten met te doen.

Ie zagen oezölf ook al een entien
metspöllen met an alle kanten
de dochters van oew olders buurtien
de maote tikken met un skoenen.

Zonder meziek kan-k agèès niet lèven,
bin 'k as een skepien zonder kiele.
veur de meziek za-k alles gèven
want de meziek zit in mien ziele.

Dus wol ik ok meziek gaon maken.
ik wol ok spöllen in zo'n bänd.
mien va en moe konnen 't wel betalen,
ik mosse zo'n kopperen saxafoon.

't Begun met piepen en kraken,
't was veur mi'j nog onbekend.
de meeste noten ko-j niet alen
en zeker nog gien lange tonen.

Zonder meziek kan-k agèès niet lèven,
bin 'k as een skepien zonder kiele.
veur de meziek za-k alles gèven
want de meziek zit in mien ziele.

Maar nao een jöörtien stevig wärken
kon 'k ok een öördig deuntien blaozen
en 'k dache da-k wel klöör wazze
ik adde wel genog telent.

Dus lie-k an een paer spöllers märken
da-k wel wat zatte te aozen
en ik vroege die kerel met zien basse
o-k ok kon spöllen bi'j zien band.

Bert Vrieling

Van de dvd Uutspreken (IJsselacademie, 2006).

Zwolse zegswiezen

Zi’j ad altied ampärtigeid ‘ze had altijd wat anders’;
Ie bint mi’j an ‘je hebt me ingehaald’;
IJ is zo ändig as een bos wottels ‘hij is erg onhandig’;
IJ löp as een ane met stront an de poten ‘hij loopt naast zijn schoenen’;
Zi’j löp as een stoterse ane ‘zij loopt erg verwaand’;
Eerst mensen dan angoren (angoor = opgeschoten jongen of meisje);
Ie kunt ter apen met vangen ‘je kunt er niets mee beginnen’;
IJ ef een kop as een assien ‘hij heeft een raar gezicht’ (assien = pinda) 

Op zien Zwols. Woordenboek van de Zwolse taal bevat veel Zwolse woorden, maar ook veel soms heel grappige zegswijzen. Hier enkele uitdrukkingen met woorden die met de letter a beginnen.
Bij de laatste, IJ ef een kop as een assien, zou de anekdote van Jan Dijkslag uitstekend passen. In dat verhaal gaan twee Zwolsen een dag naar Amsterdam. Aldaar aangekomen gaan ze op zoek naar een nieuw voorraadje assies en belanden uiteindelijk op het politiebureau. De anekdote is te lezen in De kringe rond. Sketsies deur leden van de Zwolse Dialektkringe (2006).

Jan Skolte

Ooit skreef ik aover de Westerveldstraote nummer 10, ’t uus van mien grootolders en wöör ik bin geboren. As reactie skreef Jan Skolte mi’j toen een brief met döörin: ie kunt döör nooit ewoond ebben want mien olders wonen döör. E-j ’t nummer wel goed? Samen mossen wi’j der maer ies aover praoten en zo kwamp Jan bi’j ons thuus in Stadsagen.

Wi’j ebben in ’tzelde uus elèèfd, eerst Jan, döörnao ikke. Twie creatievelingen, ij met bakken en beeldouwen en ikke met skrieven en skilderen. Dät skiep een band, wi’j adden iets gemeen, Westerveldstraote 10.
Wi’j bleven contact ollen en kwammen zo now en dan bi’j mekaere aover de vloere. Ik gonge naor zien exposities wöör ik van genote.

Oe ’t ook alweer pesies egaon is wee-k niet meer, maer inies was döör de Grote Wieze Oele, de trofee veur ’t Groot Zwols Dictee die ij ad emaakt toen wi’j met ’t dictee in ’t jöör 2000 van stärt gongen.
Jan zien Wieze Oele ston elk jöör fier in de raodzaal. En elk jöör was ijzelf anwezig. Samen genoten wi’j van dit traditionele gebeuren.
De winnaers kregen de trofee met naor uus. Nao een jöör kregen zi’j bi’j inlèvering van die trofee der een kleinere oele veur  terugge, ook van zien and en die mochen ze ollen. 10 jöör lank ef ij oelen veur ons emaakt. Elaas kon e ofgelopen februwaeri niet meer bi’j ’t dictee wèèn. Moch ’t dictee volgend jöör asnog weer zien voortgank kriegen, wi’j zullen Jan Skolte missen want onlanges is e op 11 mei aoverlèden. Een markante Zwollenaer is en-egaon.
Maer onze band blif, want ’t is dan niet meer allenig Westerveldstraote 10 wöördeur die band blif maer ook Gods uus, now Jan zien thuus en sträkkies ook mien thuus.
Bi’j lèven e-k em bedankt veur alles wat e veur ’t Groot Zwols Dictee ef edaon en veur mi’j. Westerveldstraote nummer 10 met alles wat mi’j döör zo dierbaer was, ef een plasien in mien ärte en döör eurt mien vriend Jan Skolte ook bi’j.

Minke Kraijer

Oorspronkelijk gepubliceerd als "Tekst van de moand", juni 2011, Nao 't aoverlieden van de Zwolse beeldouwer Jan Skolte.

Paosen rond 1850 in Zwolle

In 1908 verschijnt in de Driemaandelijkse Bladen “Un prêutien òver Zwolle van veur vieftug joar” van “Een Oud-Muzijkmeester” van wie de identiteit tot op heden niet is vastgesteld.
Zijn herinneringen dateren van meer dan een halve eeuw geleden, schrijft hij, “ik heb sedert Zwol verlaten en niet terug gezien”. Zijn in het Zwols geschreven jeugdherinneringen betreffen dus een periode vóór 1858.

In zijn prêutien vertelt hij onder meer over het met Pasen gehouden kinderfeest op de Spoolderberg en over de enkele weken nadien gehouden Potjeskermis (zie ook: J. ten Hove, Geschiedenis van Zwolle. Zwolle/Kampen 2005, p. 430-431).
Hier volgt het fragment.

Met Paosen, mu'j wèten, dan gongen alle kinders nao Spolderberg, en de 1st .Mei was 't Pottieskermse. Spolderberg is gien berg, maer un land en iêt maer zoo. Met Paosen dan was 't daor net kermse; völ krêumpies met nötten, aezelnötten, sientiesappels en paoseiers in allerlei kleuren Ielk kind kreeg un nettien met krintebreuties, sientiesappels, eijers en nötten mè umder mè te koelen.
De Pöttieskermse was op de beestenmark en daor a-j allerlei dingies van gruun en gries eerdewerk. 'T sprèkt van zelf det de Skuuties en Peerties, en de tenten niet mankeerden.

koelen = over de grond rollen, Skuuties en Peerties = draaimolen

Jöörgetieden

Ik nessele mi’j in oew krone
en paere in de lente

gister nog met liefde
verwärmd deur de zommer,
vandaege belaagd deur de ärfst

zörgen
want mörgen,
aovermörgen miskien
dreigt de vijand

de winter
ik gao em te lief, ik blief
umme opni’j te paeren
in de lente,
in oew krone,
oew appelboom,
oew tuin

Minke Kraijer

Eerder gepubliceerd als "Tekst van de maond", november 2013

De wienmaond is ter weer.
Kiek de bomen kleuren gèèl, bruun en rood.
De blaegies vallen of, ze gaon now dood.
Eurt de wind die giet te keer.  
’t Elpt de blaegies vallen.
Wi’j kunnen met zien allen,
Genieten van de sfeer!

En in de vrogge mörgen,
ligt ter een nèvel aover ’t land en ’t water.
Enten zie-j niet, ie eurt allenig gesnater.
De mist olt ze verbörgen,
En “zonder poten” lieken de koeien,
Die naor de stal beginnen te loeien.
De boer zal döörveur zörgen!

Loop ie in ’t bos?
Kiek dan iens goed in ’t rond.
Aoveral kommen paddestoelen uut de grond,
tussen ’t mos en tussen ’t grös,
zovölle soorten op stronken en bomen.
Ie kunt niet op de namen komen.
Maar wi’j genieten er op lös.

En veur dät ’t weer vrös,
gaon de kikkers diepe de modder in.
Umme de boom in de grond kröp de ommelkonegin.
Maar de egel maakt tussen blader zien nöst.
De padde kröp in de gange van de mol.
Wi’j doen de zaodbakkies weer vol.
De netuur die kump tot rust.

Jannie de Boer-van der Sluis, Zwolle

Eerder gepubliceerd als "Tekst van de moand", oktober 2014

As meert op de kelender stiet , dan is febrewaeri veurbi’j.
Winterse bujjen bint ter nog wel maer brengen allenig nog natte sni’j.
Zi’j die bi’j de kachel kunnen blieven ebben ’t wel naor de zin,
maer ’t is ook de maond van de krage op en de pest in,
want mu-j op de fietse, dan is ’t vake wat minder,
en e-j van règen en wind akelig völle inder.

Toch is de netuur wel op de eugte en ad zich tegen de winter eweerd.
Mensen kunnen de netuur niet meer lèzen… dät ebben ze allange verleerd.
Kiek is naor de bomen… de kestanje, de beuk, de wilge en de els,
an de uutenden onstaon der vette köppies en de eerste kätties ebben al pels.
’t Inwendige is al gaon lèven en ook al bint de takken now nog kaal,
as ’t weer maer èven wärmer wil wörren giet de gruui an de aal.

De mollen bint ook wakker en raozen deur de grond,
de eerste ganzen gaon al weerumme maer angen eerstens ier nog wat rond.
As ’t water zakt en de waerden vallen dreuge langes de Vechte en Wetering
begunt in ’t sompige land de bloemen te ontwaken en kump de kentering.
Kan gebeuren wat ter gebeurt maer de ontwakende netuur mu-j laoten gaon,
en met een bettien geluk e-j veur 1 april alweer de kievitstulpen staon.

Willem Willemsen

Als ambachtelijk meubelmaker presenteerde hij zich in  2015 op originele wijze als deelnemer aan de Expositie Kunstroute Overijssel:

Met bli’jskap gèven wi’j kennis:

IJ is de va van de bedenksels . . . Harry ten Klooster

Zi’j is ’t skeppend ID-atelier . . . Willem Willemsen

Samen gèven kennis van’t feit dät ’t prototiepe van de stoel, ’t lèvenslicht ef ezien. Bi’jde olders laoten oe weten da-j in de gelègeneid wört esteld umme ’t medel in naakte wööreid, dus zonder värve of en andere poespas, te kunnen kommen bekieken tiedens de stärt van de Kunstroute Aoveriessel 2015 op zaoterdag 28 meert in de Grote Kärke te Zwolle.

Iesselland

zandige stränties
wööran wi’j laegen
achter een kribbe
een wintien met vlaegen
gölvies murmelen
op de rand van ’t zand
jonggies en meisies
deur de zunne verbrand

een boer op zien köre
zien vrouwe dernaost
en achterop blaegen
gieniene ad aost
’t peerd klepperen zächies
de euiwaegen voort
zo kabbelen ’t lèven
niks wier verstoord

’t water dät stromen
langes stränties en riet
’t zöch naor bestemming
in ’t värre verskiet
mooi water, mien Iessel
stroom van mien jeugd
oe kan-k niet vergèten
ie brachen steeds vreugd

Janny Borst

Eerder gepubliceerd als "Tekst van de moand", mei 2015

Wi’j bint weer op de elfte.

’t Jöör is alf veurbi’j.

De zommer is ekommen.

En alle mensen bli’j.

De vekansies veur de deure.

De skoelen bint weer vri’j.

De wègen wörren stille.

Gien skoelieren op een ri’j.

En die kolde juni maond,                 

dät ’t veurjöör ef ebracht,

Döör bint wi’j allang zat van.

Naor de zommer ebt wi’j esmacht.

De zunne mut gaon skienen!

Döörop ebt wi’j ewacht!

’t Mag nog wè es règenen,

maer ’t liefst op middernacht!

Now is ‘t ’s aovens lange licht.

Dät kump ons goed van pas.

Een blökkien umme met de ond.

Die dut dan weer zien plas!

Een stukkien lopen of fietsen.

Dät giet now zonder jas.

Bi’j thuuskomst een läkker dränkien!

Be-j elemaole in oew sas

Jannie de Boer

Eerder gepubliceerd als "Tekst van de moand", juli 2015